Ah-şap! Müteahhitler Yeni Masif Ahşap İnşaatı Dalgasını Müjdeliyor
Vahşi Batı misali kıran kırana bir rekabetin yaşandığı inşaat sektöründe, kasabanın artık yeni bir şerifi var: masif ahşap. Los Angeles’ta faaliyet gösteren Perkins+Will mimarlık firmasında İnşaat Teknolojileri Laboratuvarı yöneticisi Andrew Tsay Jacobs, “En geç beş yıl içinde birçok ticari projede, ‘Bu bir masif ahşap projesi mi olmalı?’” sorusuyla karşılaşılacağını söylüyor.
“Masif ahşap” birden fazla ahşap parçayı bir araya getirerek, ortaya beton veya çelik yapılarla rekabet edecek kadar sağlam ve daha büyük yapısal bileşenler çıkaran kompozit ahşap sistemleridir. Ahşap bileşenler aynı zamanda karbonu hapsedebilen yenilenebilir kaynaklardır. Gelişmiş yapı performansı ve sürdürülebilirlik özellikleri sayesinde, Avrupa’da popülerlik kazanmış olan masif ahşap, Kuzey Amerika’da hayata geçirilen üst düzey projelerde giderek daha fazla kullanılıyor.
Yeni Yönetmelikler, Yeni Fırsatlar: Müteahhitler Buna Hazır mı?
Uluslararası Yönetmelik Konseyi (ICC) 2018’in sonunda, 2021’de değişikliklerin de onaylanmasıyla birlikte müteahhitlerin 18 kata kadar yükseklikte masif ahşap yapılar inşa etmesine izin verecek yeni yönetmelikleri kabul etti. Tsay Jacobs, inşaat yönetmeliğinin “son 100 yıldır görülmemiş bir şekilde” değiştiğini söylüyor ve ekliyor, “Muhtemelen bu, hayatımızda şu ana kadar gördüğümüz en kapsamlı ve etkili yönetmelik değişikliği.”
Riskten kaçınmak isteyen müteahhitlerin masif ahşap yapıları benimsemesi, büyük değişikliklere kucak açmaları anlamına geliyor. Henüz gerekli maliyet hesaplama araçları gibi kaynakları bulunmayan firmalar, yenilik yapma fırsatı bulma konusunda sıkıntı yaşayabilir. Ayrıca, önceden imalat taşeronlarıyla çalışmak, bir yandan yasal ve akdi yükler getirirken, diğer yandan müteahhidin kendi iş gücünde kesintiye neden olabilir. Tsay Jacobs, “Bir müteahhidin bu yeni malzemeyi övmeye başlaması için, genelde tek bir masif ahşap deneyimi yetiyor,” diyor. Önceden planlanan projelerde inşaat sürecinin kolay olması, ana müteahhitlere büyük fayda sağlarken, inşaatın hızla tamamlanması da gayrimenkul müteahhitleri için çok faydalı oluyor.
Perkins+Will, Boston’daki Autodesk Teknoloji Merkezinde tasarım ve imalat alanındaki yeni yaklaşımları birbirleriyle uyumlu hale getirmenin yollarını arıyor. Firma, teknoloji merkezinde, masif ahşap alanındaki endüstriyelleşmenin ve otomasyonun sektörü nasıl değiştireceği üzerine bir araştırma gerçekleştirdi. Bu deneyde, çivili lamine ahşaptan (NLT) ahşap bir fuar pavyonu inşa etmek için otomatik robot kolu kullanıldı. Perkins+Will, gayrimenkul müteahhitleriyle ve müteahhitlerle işbirliği içinde, tasarımdan imalata kadarki inşaat sürecine entegre edilebilecek masif ahşap çözümleri geliştirip, bu süreci mümkün olduğunca parametrik ve kusursuz bir hale getirmeyi amaçlıyor.
Bu yapı aracı, müteahhitler için yeni tipolojiler oluşturacak ve masif ahşabın her yerde hüküm sürdüğü bir dünyada uygulamalarını geliştirmeleri için, müteahhitlere yol gösterecektir. Bu, müteahhitlerin söz konusu geçişi sahiplenmesi gerektiği anlamına geliyor. “Siz yönetmelikteki değişikliklerin faaliyetlerinizi nasıl değiştireceğini anlamaya çalışmazsanız, diğer gayrimenkul müteahhitleri, müteahhitler veya imalatçılar çalışacaklar ve masif ahşapla ilgili soruların yanıtlarını bulacaklardır,” diyen Tsay Jacobs, sözlerini şöyle sürdürüyor: “O zaman, rakipleriniz masif ahşabın çeliğe ve betona göre sağladığı fırsatlardan yararlanırken, siz olduğunuz yerde çırpınıp duracaksınız.”
Robotla Ahşap İskelet İnşa Etme 31 Ekim 2018
Süreçleri Planlama Aşamasına Taşımak
Masif ahşap kullanarak yapılar inşa etmek büyük ölçüde, modüler ve önceden imalat inşaat yöntemlerinin benimsenmesini, kaynakların ve iş gücünün şantiyeden fabrikaya ve inşaat öncesi ve planlama aşamalarına taşınmasını gerekli kılıyor. “Temiz bir şantiyeden bahsediyorum,” şeklinde konuşan Tsay Jacobs, “LEGO bloklarından oluşan bir şantiye gibi, parçaların birbirine uyması ve doğru şekilde planlanması gerekiyor,” diyor. Masif ahşap yapılar, sürecin pek fazla nitelikli işçilik gerektirmemesi sayesinde, standart yapılara göre %10-30 daha hızlı inşa edilebiliyor. Ayrıca, gayrimenkul müteahhitleri çalışan sayısı konusunda daha esnek davranabiliyorlar.
Örneğin, bir inşaat firması ve gayrimenkul müteahhidi olan LendLease, eski askerlerden oluşan bir iş gücüyle, bir dizi askeri otel inşa etti. LendLease masif ahşap uzmanı Lisa Podesto şunları söylüyor: “Tahmin edeceğiniz üzere şantiyede yapılacaklar son derece nettir. Birçok kişi bu işin bu kadar da basit olmadığını düşünüyor. Bağlantıları yapmak basit olduğundan süreç hızlı ilerler. Basit olmayan ne peki? Basit olmayan şey, şantiyeye gitmeden önce, ortak çalışmayla halledilmesi gereken pek çok işin olması.”
Masif ahşabın yakın zamanda Kuzey Amerika’da kullanılmaya başlamasıyla birlikte, başarılı ahşap yapılar inşa etmek, önceden daha çok araştırma yapılmasını, iletişim sağlanmasını ve zaman yatırımı yapılmasını gerektiriyor. Tsay Jacobs’a göre, “Geleneksel tasarla, teklif ver ve inşa et süreçleri masif ahşap söz konusu olduğunda işe yaramıyor. Bunun nedeni, henüz iyi yerleşmiş standartların olmadığı bir alanda, tasarımcılar ve müteahhitler arasında süreçlerle ilgili kapsamlı bir planlama yapılamamasıdır.”
Masif ahşap sistemler sadece yapı görevi görmezler; genellikle yangın, estetik, akustik ve bina giydirme anlamında önem taşırlar. Ayrıca, bileşenler önceden imal edildiği için, tasarımda geçme yerleri ve yukarıdaki yönler hassas bir şekilde ele alınmalıdır.
Masif ahşap projelerinde tasarımın, imalatçılar ve ticari ortaklar sürece dahil edilmeden gerçekleştirilmesi, boyut uyuşmazlıkları ve malzeme tedariki konusunda sorunları beraberinde getirebilir. Müteahhitler ve tasarımcılar, tasarla ve inşa et yaklaşımının benimsendiği uygulamalarda, projenin başlangıcından itibaren yakın işbirliği içinde çalışırlar; bu uygulamalar için masif ahşap çok daha uygundur. Tsay Jacobs, “Masif ahşap, herkese erkenden bir masa etrafında toplanma ve kusursuz tasarım-inşaat iş akışları geliştirme imkanı tanıyor,” diyor.
Şimdilerde yüksek katlı masif ahşap yapılara odaklanılsa da bu malzeme birçok yerde ve proje türünde kullanılabilir. Müteahhitler, giriş seviyesinde masif ahşap kullanmaya, teras döşemelerinden başlayabilir. (Perkins+Will, Vancouver ve Montreal’deki tren istasyonu projelerinde masif ahşaptan çatılar kullanmış.)
Kapladığı alan büyük olan yapılarda, çapraz lamine parke (CLT) panel sistemler oldukça kullanışlıdır. Bu tür panellerde, sağlamlığı artırmak için ahşap bölmelerin dikey açılarda yapıştırılması gerekir. Tsay Jacobs, “Panelleri yerleştirmek 5 ila 20 dakika sürüyor ve bir bakıyorsunuz yukarı doğru yaklaşık 18,5 metrekarelik bir zemin/çatı döşemesi tamamlanmış oluyor, bu durum yapı tamamlanana kadar böyle devam ediyor,” diyor.
Diğer yandan Podesto, maliyet açısından en kullanışlı masif ahşap bina türlerinin ticari ofis alanları olduğunu söylüyor. Podesto şunları söylüyor: “Bu alanda, gayrimenkul müteahhitlerinin ve tasarım ekiplerinin masif ahşabı maliyet açısından daha uygun şekilde başarıyla kullandığını görebilirsiniz. Ticari ofis alanlarının çoğu, genelde standart kolon ve kirişlerden oluşan çelik sistemlerden ibarettir; bu basit ve tekrar eden yapılarda masif ahşap kullanmak, aynı veya daha az maliyetle daha özel bir ürün ortaya koyma fırsatı sunar.”
İnşa Ederseniz, Gelecekler
Bu yeni sistemleri nasıl en etkin şekilde kullanabileceğini anlamaya çalışan tasarım ekipleri gibi, ABD tedarik zinciri de hem verimlilikleri artırmak, yeni ikincil işleme sektörleri oluşturmak, kurum içi modelleme ve imalat uzmanlığı geliştirmek için hem de tesislerin ve süreçlerin verimliliği üzerinde çalışıyor.
Masif ahşap imalatçıları piyasaya girdikçe ve üreticiler kendi süreçlerini, hizmetlerini ve malzeme yelpazelerini iyileştirdikçe (ilk tesis Rocky Dağları’nın doğusunda, Alabama’da yeni açıldı) fiyatlar muhtemelen düşecek, ürün çeşitliliği de artacaktır. Tsay Jacobs’ın ifadesine göre, yönetmelik değiştikten sonraki beş yıl içinde orta yükseklikteki masif ahşap yapıların sayısında bir sıçrama görebilirsiniz. Podesto’ya göreyse, “Bu bir ‘eğer’ meselesi değil, ‘ne zaman’ meselesidir.”